Dini Ziyaret Yerleri

Bazı mekanların ziyaretleri Roma'dan g�n�m�ze İstanbul folklorunda �nemli bir yer işgal eder. Bu mekanlar adak adamak, dilek tutmak veya bir sıkıntıdan kurtulmak gayesi ile ziyaret edilir. Ziyaret edilen bu mekanlar arasında kutsal kabul edilen bazı kimselere ait mezarlar, sularının şifalı olduğuna inanılan kuyular ile dileklerin kabul olunup olunmayacagının �ğrenilebildiği yerler olarak değerlendirilen dilek kuyuları başta gelmektedir.

Eskiden �ok daha fazla �nem atfedilen ve herbiri i�in farklı ziyaret usul ve t�ren geleneğinin bulunduğu bu yerler, g�n�m�zde de insanların umut i�erisinde gittikleri mekanlar olma �zelliklerini s�rd�rmektedir.

SEYYİD VELAYETİ T�RBESİ

Seyyid Velayeti T�rbesi, Aşık Paşa Camii’nin kuzeyinde, Şair Baki Sokağı �zerinde yer almaktadır. Hicri 929 (1522-1523) tarihinde vefat eden Seyyid Velayet’in� vakfiyesindeki eviyle ilgili, “kend� fevt olduklarından sonra kend�lere t�rbe ola” ifadesine bağlı olarak,� �eşitli kaynaklarda, �l�m�n�n ardından evine g�m�ld�ğ� ve t�rbesinin kabri �st�ne sonradan inşa edildiği ifade edilmektedir. Kare planlı (18X18 m) ve kubbeli olan Seyyid Velayeti T�rbesi, malzeme ve mimari ayrıntısı bakımından Aşıkpaşa T�rbesi ile aynı �zellikleri taşımaktadır. Basık kemerli bir kapıdan t�rbenin doğusundaki avluya, buradan da aynı t�r bir kapıyla t�rbeye girilmektedir. Beyaz mermerden s�velerle �er�evelenmiş olan avlu kapısının �zerinde, yan yana iki kartuş i�inde, istifli s�l�sle yazılmış “reseme Ali el-maruf bi-Kanizade” imzalı, Seyyid Velayeti’nin ayrıcalıklı kişiliğini vurgulayan Arap�a bir kitabe bulunmaktadır.��

Aşık Paşa Camii yanındaki tekkesi i�inde inşa edilen t�rbesi, Klasik Osmanlı tarzında inşa edilmiş olmakla birlikte, ne zaman yapıldığı tam olarak bilinmemektedir. K�feki taşından, kare plan �zerine kubbe ile �rt�l� olarak yapılan t�rbenin duvarları alt ve �st pencere dizileri ile a�ılmıştır. İ�te ve dışta olduk�a sade tutulan t�rbede, Seyyid-i Velayeti’nin yanısıra, eşi, oğlu ve halefi Derviş Muhammed Efendi, Seyyid Ali �elebi ile birlikte, tekkenin şeyhlerinden Şeyh Said Efendi dahil olmak �zere toplam 11 kişi medfundur.

AŞIK PAŞA K�LLİYESİ

Aşık Paşa K�lliyesi, Fatih il�esinde, Haydar Mahallesinde, Cibali Caddesi, Esrar Dede Sokağı ve Şair Baki Sokağının kuşattığı alan �zerinde bulunmaktadır.

1-Aşık paşa Camii

2-H�seyin Ağa T�rbesi

3- Mehmed Said Bey Kabri

4-Aşık Paşa Tekkesi

5-Aşık Paşa T�rbesi

6- Mehmed �elebi Kabri

7-Safiye Fatma Sultan Kabri

8-El-Hac Mustafa Paşa (Bahriye Reisi) Kabri

9-Fatıma Hanım Kabri

10- Seyyid Velayet T�rbesi

11-Aşık Paşa �eşmesi

12- Aşık Paşa Tekkesi Mescidi

13- Aşık Paşa Sıbyan Mektebi

Aşık Paşa K�lliye’nin kuruluş d�nemi yeterince aydınlatılmış değildir.K�lliyeye ilişkin kayanaklarda, inşa tarihi, banisinin kimliği, binaların ge�irmiş olduğu onarımların niteliği gibi �nemli hususlar hakkında �elişkili ifadelere rastlanmaktadır. K�lliyenin tarih�esi, şimdilik 953/1546 tarihli Istanbul Vakıfları Tahrir Defteri ‘ndeki kayıtlar esas alınarak ş�yle �zetlenebilir:

K�lliyenin merkezini oluşturan mescit , 1464-1479 arasında Eski Saray’ın ağalarından, Abdullah oğlu H�seyin Ağa tarafından� “Derviş Ahmed Aşıki” ya da kısaca “Aşıkpaşazade” olarak tanınan sufi ve tarih�i� Şeyh Ahmet Efendi’nin b�y�kbabası olan Kırşehir’deki t�rbesinde g�m�l� �nl� sufi ve şair Aşık Paşa’nın (�.1333) ruhuna ithaf edilmiş ve onun adıyla anılagelmiştir. Fethin hemen ardından bir Bizans kilise harabesinin yerinde Hali�’e hakim bir yama�ta “Azadlı Sinan” yada “Sinan-ı Atik” olarak t anınan� Mimar Sinaneddin Yusuf Ağa’nın (�.1471-1472) bir zaviye inşa ettirdiği ve “Gaziyan-ı Rum” z�mresinin efsanevi kişisi Sarı Saltuk’un hatırasına ithaf ettiği tesbit edilmektedir.

AŞIK PAŞAZADE (1393-1481)

14. y�zyılın �nl� mutasavvıf şairlerinden Aşık Paşa’nın soyundan geldiği i�in “Aşıkpaşazade”� diye tanınan� bu tarih�inin adı Derviş Ahmet Aşıki’dir.

Hayatı pek az bilinmiyor. 1393 yılında Amasya’ya bağlı Ulvan �elebi k�y�nde doğup 88 yıllık uzun bir �m�r s�rd�ğ� anlaşılmaktadır.

�elebi Sultan Mehmet, II.Murad� ve Fatih Sultan Mehmet zamanlarında yaşayan Aşık Paşazade, II Murad ve Fatih’in ordularında, Anadolu ve Rumeli’nin fethini sağlayan bir �ok seferlere, akınlara, savaşlara katılmış; İstanbul’un fethinde de bulunmuştur. Bir s�re hacca gitmiş, Mısır’da Tarikat hayatına karışmış,akınlarda ve Belgrat seferinde kılı� kılıca vuruşmuştur. Tevarih-i� Ali Osman’ını� 83 yaşından sonra İstanbul’da yalnız� hayata �ekildiği sırada kaleme almıştır.

B�y�k padişah, şehzade ve beylerbeyilere yakın bulunduğu halde, fazla servete bulaşmayan bir derviş hayatı s�rmeyi tercih etmiştir.Anadolu, İstanbul ve Rumeli’nin T�rkler tarafından fethi g�nlerindeki �lk�c� ve saf g�zelliği hem şahsında, hem eserinde yansıtmıştır.

Derviş Ahmet, Ş�leyman Şah’tan başlayarak kendi �mr�n�n, (yani aşağı yukarı Fatih Sultan Mehmet Han devrinin) sonuna kadar Osman Oğulları tarihini destani ve efsaneli bir tarzda yazmıştır. Kendinden �nceki vak’aları bazı adsız (anonim) tarih kitaplardan �ıkararak ya da g�ren kimselerden dinleyerek kaleme aldığı anlaşılmaktadır. Yaşadığı II. Murad ve FatihSultan Mehmet Han devirleri olaylarının �oğunu ise g�zleriyle g�r�p anlatmıştır.

Kendi bir derviş olan Aşık Paşazade, sevdiği tasavvuf �lk�s�ne uygun olarak ilk Osmanlı padişahlarını birer “Derviş-gazi” olarak g�sterir. Anadolu ve Rumeli fethinde ve gen� imparatorluğun kuruluşunda gazi, ahi, abdal ve bacı diye anılan mutasavvıf uluların b�y�k hizmetini ve iman g�c�n� heyecanla belirtir.

Tarihine Menakıb (Lejantlar) adını veren Derviş Ahmet Aşıki’nin amacı, serhatlardaki askerin ve yetişen yiğitlerin� hem tarih, hem destan ihtiyacını karşılayarak onların manevi g�c�n� ve savaş iştihasını artırmaktır.

Bu maksada uygun olarak, tarihini sanat ve s�s iddiasından uzak, �ok sade bir nesir diliyle yazmıştır. Dili o kadar sadedir ki, uzun Osmanlı �ağında bu eser �nemsiz sayılmış ve ancak g�n�m�zde �nemsenmiştir.

Aşıkpaşazade tarihinin baş �zelliği, yalın bir konuşma T�rk�esiyle ve a�ık, saf milli-dini heyecanla, �ekici masalımsı olaylar karışığıyla yazılmış bulunmasıdır. Derviş Ahmet kendi �ağına ait bir �ok canlı deyimleri, c�mle kuruluşlarını ve s�z dizimlerini bize kadar yaşatmıştır.

EY�P SULTAN T�RBESİ

Ey�p Sultan Camii'nin yanındadır. Hz. Muhammed'in ordusunda sancaktar olup, İstanbul'un muhasarası sırasında şehit olan Hz. Eyyub E1-Ensari'nin mezarıdır. Mezar fetihten sonra bulunmuş ve �zerindeki t�rbe 1459 yılında cami ile birlikte inşa edilmiştir.

Dışı �inilerle s�sl� t�rbe �zellikle Cuma, kandil ve bayram g�nleri ziyaret�ilerle dolup taşar.

SAHABE KABİRLERİ

Peygamber Hz. Muhammed'i g�rm�ş, O'nu dinlemiş M�sl�manlar "sahabe" olarak isimlendirilir. Sahabelere, Peygamberi g�rm�ş ve O'nun sesini duymuş olmalarından �t�r� M�sl�manlarca b�y�k saygı duyulmaktadır.

İstanbul'da mezarları bulunan sahabeler Bizans d�neminde Emevi veya Abbasi ordularıyla birlikte,şehri fethetmek i�in buraya gelmişlerdir. Daha sonra �eşitli nedenlerle hayatlannı kaybetmişler ve İstanbul'a g�m�lm�şlerdir.

İstanbul Osmanlı'larca fethedildikten sonra bu sahabelerin mezarları tesbit edilmiş ve �zerlerine t�rbe ve mescitler inşa ettirilmiştir. Mezarı ilk tesbit edilen sahabe Hz. Eyyub el-Ensari'dir G�n�m�zde mezarının �st�nde bir t�rbe ve k�lliye vardır. (Ey�p Sultan K�lliyesi).

Bunun dışında İstanbul'da, tesbit edilebilen 28 tane daha sahabe kabri vardır. Bunların 9'u Ayvansaray'da surların dibinde, 4'� Ey�p semtinde, 3'� Karak�y Yeraltı Camii'nde, 1'i Karacaahmet Mezarlığı'nda,12'si ise Suri�i b�lgesindedir.

Bu kabirler, başta Ey�p Sultan olmak �zere, M�sl�man halk tarafından kutsal kabul edilmekte ve sık sık ziyaret edilmektedir.

MERKEZ EFENDİ T�RBESİ

Bu ziyaretgah Zeytinburnu Mevlanakapı'da, Merkez Efendi Mahallesi'nde yer alır. Burası Halveti Tarikatı Şeyhlerinden Merkez Efendi'nin tekke ve t�rbesinin bulunduğu yerdir. Tekkenin bah�esinde bulunan niyet kuyusu, y�zyıllar boyunca �ok pop�ler bir ziyaretgah olmuştur. İnanışa g�re, bir dileği olanlar bu kuyudan taş alırlar. Daha sonra dilek ger�ekleşince alınan taş kuyuya geri bırakılır.

Cumhuriyet'ten sonra b�t�n diğerleri gibi Merkez Efendi Tekkesi de kapatılmış ve bu inanışın �n�ne ge�ebilmek i�in kuyunun ağzı demir kapakla �rt�lm�şt�r. Buna rağmen hala insanlar t�rbeyi ziyaret etmektedir.

HIRKA-İ ŞERİF

Hz. Muhammed'in kullandığı eşyalar M�sl�manlar tarafından kutsal kabul edilmektedir. Bunlardan biri olan peygamberimizin hırkası da, Sultan Abd�lmecid tarafından 1851'de yaptırılan, Fatih İl�esinde, camiyle aynı adı taşıyan semtte bulunan Hırka-i Şerif Camii'nde muhafaza edilmektedir.

Bu hırka Ramazan'ın 15-27. g�nleri arasında ziyarete a�ılmakta ve cami �zellikle bu g�nlerde ziyaret�i akınına uğramaktadır.

AZİZ MAHMUD H�DAİ T�RBESİ

�sk�dar'da Doğancılar semtindedir. Aziz Mahmud H�dai, Celveti tarikatinin kurucusu ve �nemli bir mutasavvıftır. Aziz Mahmud H�dai'nin "ben �ld�kten sonra mezarımı ziyaret edenlerin �l�m� denizden olmasın ve duaları kabul olsun" şeklinde dua ettiğine dair inan� nedeniyle kendi adını taşıyan k�lliyesinin i�inde yer alan t�rbesi halkın sık�a ziyaret ettiği bir mekandır.

S�MB�L EFENDİ T�RBESİ

Bu ziyaretgah, Kocamustafapaşa semtinin merkezindeki, Kocamustafapaşa K�lliyesi'ne dahil S�mb�l Efendi T�rbesi'dir. Bu t�rbe Halveti .Tarikatı'nın S�mb�lilik kolunun kurucusu S�mb�l Efendi'ye aittir.

Bu t�rbe ve t�rbenin yanındaki dilek kuyusu İstanbul ziyaret k�lt�r�nde �nemli bir yer tutar. Bir hastalığı veya dileği olanlar tarafından �zellikle her ayın ilk Cuma g�n� ziyaret edilir.

YAVEDUD SULTAN T�RBESİ

Ayvansaray'da, Yavedud Caddesi �zerinde bulunmaktadır. Buradaki t�rbede yatan zat, halk arasında Yavedud Sultan adıyla tanınan Şeyh Abdulvedud Efendi'dir. Bu zatın Buhara veya Şam'dan gelerek İstanbul'un fethine katıldığı ve bu esnada bazı kerametler g�sterdiği rivayet edilir. Bu nedenle t�rbesi �ld�ğ� zamandan g�n�m�ze kadar İstanbul'un �nemli ziyaret yerlerinden biri olmuştur.

TELLİ BABA T�RBESİ

Rumelikavağı'nda bulunan Telli Baba T�rbesi'nin yapım tarihi ve burda yatan zatın kim olduğu bilinmemektedir. Ancak İstanbul'un en pop�ler ziyaretgahlarından biridir. Evlenmek isteyen gen�ler veya aileleri burayı ziyaret edip, gelin teli adarlar. Dilekleri ger�ekleşenler d�ğ�n �ncesi t�rbeye tekrar gelip adadıkları teli bırakırlar. Bu y�zden t�rbe gelinlik ve damatlıklarıyla ziyarete gelen gen� �iftlerle dolup taşmakta, t�rbe ise gelin telleri ile s�sl� ilgin� bir g�r�nt� sunmaktadır.

HELVACI BABA

Şehzade K�lliyesi'nin avlusunda yer alan boş bir mezardır. Halk arasında Helvacı Baba olarak bilinen ve sık�a ziyaret edilen zatın mezarı, ziyaretleri engelleyebilmek maksadıyla 1960 veya 1961 senesinde gizlice a�ılmış ve kemikler bilinmeyen bir yere nakledilmiştir. Fakat buna rağmen �zellikle Cuma g�nleri hala yoğun bir ziyaret�i grubu tarafından bu boş mezara gelinmekte, dilek tutulmakta ve bu dilekler kabul olunsun diye fakirlere ve yoldan ge�enlere helva dağıtılmaktadır.

YUŞA TEPESİ

Beykoz İl�esi'nde, İstanbul'un en y�ksek tepesinde g�m�l� olan zatın Yuşa Peygamber olduğuna inanılmaktadır. Bu inanışı doğruluyacak h�bir belge olmamakla birlikte, yine de halk arasında buraya b�y�k bir ilgi vardır.Yuşa Tepesi’ndeki bu t�rbe her t�rl� sıkıntı ve dilek i�in ziyaret edilmekte ve adak adanmaktadır.Daha sonra dilekleri ger�ekleşenler adaklarını geciktirmeden yerine getirmektedir.

Kullanıcı adı:
Şifre: