Turbeler
Sokaklarında dolaşırken mezarlarla bu kadar sık karşılaşılan ender şehirlerden biridir İstanbul. Hemen hemen bütün tarihi camilerin bahçelerindeki hazire adı verilen kısımlarda mezarlar vardır. Yine hem büyük hem de küçük külliyelerde, yahut herhangi bir yol üzerinde, bir tekkede türbelere rastlamak da çok mümkündür.
Fakat bu, dünyanın diğer şehirlerinde olduğu gibi büyük mezarlıkların İstanbul'da olmadığı anlamına gelmez. Aksine, fetihten itibaren ve hatta fetih öncesinden beri ölülerin gömüldüğü; aynı zamanda kent panaromasının önemli öğelerinden olan büyük mezarlıklar da vardır İstanbul'da.
Eskiden beri şehrin içinde yapılmalarından ötürü gündelik yaşamın bir parçası haline gelmiş bulunan mezarlar insanlara ölümün doğallığını kaçınılmazlığını ve hayatın geçiciliğini sürekli olarak hatırlatmaktadırlar. Aynı zamanda her biri birer sanat şaheseri olan ve yapıldığı dönemin kültürünü yansıtan mezar taşları ve bunlar üzerindeki yazıtlar tarihi anlatan birer belge; mezarlıklar ise açık hava müzesi niteliğindedirler.
FATİH SULTAN MEHMED TÜRBESİ
Fatih İlçesinde Fatih Camii Külliyesi içinde yer alan türbe Sultan II. Bayezid tarafından, 1482 yılında yaptırılmıştır. Türbe on kenarlı kubbeli, dışı beyaz mermerle kaplı bir yapıdır. Türbenin iç duvarları altın ve gümüş işleme ile bezenmiştir.
HÜRREM SULTAN TÜRBESİ
Kanuni Sultan Süleyman'ın hasekisi, Sultan II.Selim'in annesi olan Hürrem Sultan'ın türbesi Süleymaniye Camii külliyesi içindedir.1558 yılında ölen Hürrem Sultan'ın türbesi Mimar Sinan tarafından yapılmıştır.
Türbe çinilerle süslü, sekizgen planlı bir yapıdır.Hürrem Sultan'ın dışında, türbede Sultan II. Selim'in oğlu Şehzade Mehmed'in ve Sultan II.Ahmed'in bir kızının sandukaları vardır. Mezar taşları inşaat malzemesi olarak kullanılmıştır.
SULTAN I. AHMED TÜRBESİ
Sultan Ahmed Camii'nin bahçesine bitişik olup Alman Çeşmesi'nin karşısındadır. 1617 yılında ölen Sultan I. Ahmed için yapılan türbe ancak 1620 yılında Sultan II. Osman döneminde tamamlanmıştır.
Dört köşeli mermer bir türbedir ve üzeri tek kubbeyle kapatılmıştır. Abanozdan yapılmış olan kapısının üstünde ayetler yazılıdır. İçi, çepeçevre duvarları dolaşan ayetler ve çini panolarla süslüdür. Pencere araları renkli çinilerle bezenmiştir. Türbede Sultan I. Ahmed, Sultan IV. Murad ve Sultan II. Osman'ın sandukaları ile birlikte toplam 36 tane sanduka bulunmaktadır.
SULTAN II. BAYEZİD TÜRBESİ
Bayezid Külliyesi'nde, caminin mihrap tarafındaki ufak mezarlık içerisinde yer alır. Yavuz Sultan Selim tarafından 1512 yılında babası Sultanı II. Bayezid için yaptırılmıştır. Ön kısımdaki saçaklı camekan ile türbe içinin süslemeleri sonradan eklenmiştir.
Sade ve zevkli bir mimariye sahip olan türbe, 8 köşeli ve kubbelidir. Duvarları ile kubbenin içi kalem işleri ile süslüdür. İki kat halindeki pencerelerden alttakiler demir parmaklıklarla kaplanmıştır. Türbenin ortasında yalnız II. Bayezid'in sandukası bulunmaktadır.
HATİCE TURHAN SULTAN TÜRBESİ
Eminönü Meydanı'nda bulunan Yeni Camii Külliyesi'ne dahildir. Türbe, külliyenin Mısır Çarşısı yönünde, Hünkar Kasrı 'nın karşısındadır. Bu türbe, içinde gömülü beş padişah ve çok sayıda hanedan mensubuyla Osmanlı Hanedanının en büyük kabristanıdır. Türbede Sultan IV. Mehmed ve annesi Hatice Turhan Sultan'ın yanı sıra Sultan III. Osman, Sultan II. Mustafa, Sultan III. Ahmed ve Sultan I. Mahmud'un mezarları yer alır.
Üstü kubbeyle kaplı olan türbenin kubbesinin çapı 15 m.'den fazladır ve 47 pencere ile aydınlatılır. İçi çini kaplama ve tavan bezemeleriyle süslenmiştir. Türbenin girişinin sağında Sultan III. Ahmed tarafından yaptırılan bir de kütüphane vardır.
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN TÜRBESİ
Kanuni Sultan Süleyman'ın türbesi, Süleymaniye Camii Külliyesi içindedir. 1566 yılında Mimar Sinan tarafından inşa edilmiştir. Yapı sekizgen, dış yüzü ayna ve mermer süslemeli, kubbeli, duvarları çinilerle kaplı zarif bir eserdir.
MİMAR SİNAN TÜRBESİ
Süleymaniye Camii 'nin eski ağalar kapısının karşı köşesinde, yol ayrımında üçgen bir alandadır. Önde som mermerden yapılmış bir sebil görülmektedir. Sebilin arkasındaki ufak mezerlıkta 6 sütunlu, üstü örtülü ve etrafı açık türbede Mimar Sinan'ın mezarı bulunmaktadır. Türbesini ölümünden az önce kendisi yapmıştır. 1933 yılında Mimar Vasfi Egeli tarafından restore edilmiştir. Sandukanın uçları ile üzerindeki burma kavuk, mermerdendir. Sokağa bakan demir parmaklıklı bir pencereden türbe görünür.
SULTAN II. MAHMUD TÜRBESİ
Çemberlitaş'ta Divanyolu Caddesi ile Bab-ı ali Caddesi'nin kesiştiği köşede yer alır. 1840 yılında Mimar Ohannes Dağyan ve Boğos Dağyan tarafından yapılmıştır. Sultan II. Mahmud Türbesi'ne daha sonra Sultan Abdülaziz ve Sultan II. Abdülhamit de gömülmüştür.
Türbe ampir üsluplu, sekizgen, batı mimarisinden etkilenmiş, sade bir yapıdır. Türbe yapısı içinde sebil ve mezarlık da yer almaktadır. Sultan II. Mahmud Türbesi demir işlemeciliğine zarif bir örnek teşkil eden pencere parmaklıkları, kubbesi ve alemleri ile ilgi çekici özelliklere sahiptir.
EYÜP SULTAN TÜRBESİ
Eyüp Sultan Camii yanındadır. Hz. Muhammed'in ordusunda sancaktar olup, İstanbul'un muhasarası sırasında şehid olan Hz. Eyyub El-Ensari'nin mezarıdır. Mezar fetihten sonra bulunmuş ve üzerindeki türbe 1459 yılında camii ile birlikte inşa edilmiştir.
Dışı çinilerle süslü türbe Eyüp Sultan Külliyesinin en önemli öğesidir. Türbe sekizgen planlı ve tek kubbelidir. Türbe dışındaki ve iç duvarlarındaki çiniler, ahşap sandukanın üzerindeki simle işlenmiş yazılarla süslü örtü ve sandukanın önünde bulunan saf gümüşten korunağın herbiri, birer sanat şaheseridir.
YAVUZ SULTAN SELİM TÜRBESİ
Fatih İlçesi'ne bağlı Sultan Selim semtinde, Sultan Selim Külliyesi içinde yer alır. Türbe sekizgen plana sahiptir ve bir giriş revağı vardır. Türbe girişinin iki tarafı da çinilerle süslenmiştir. Türbenin sedef kakma kapısı ve pencere kapakları, dönemin sedef işleme sanatına güzel bir örnek teşkil etmektedir. Çinileri ise mükemmel bir sanatın ürünüdür.
YAHYA EFENDİ TÜRBESİ
Beşiktaş'ta Yıldız Parkı'nın yanında, Yahya Efendi çıkmazında ve sağ taraftadır. Süleymaniye Camii'nde Şeyhülislam Ebussuud tarafından cenaze namazı kıldıran mutasavvıf bilginlerden Şeyh Yahya Efendi'ye türbe II. Selim tarafından yaptırılmıştır. Mimar Sinan'ın eseridir.Türbeyi II. Mahmud, Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan ve II. Abdülhamid onartmışlardır. Türbenin kapısındaki hicri 1290 tarihli yazıt türbenin 1873 yılında Pertevniyal Sultan tarafından onarıldığını belirtmektedir.
KARACA AHMED TÜRBESİ
Üsküdar'da, Karacaahmet mezarlığında, Nuhkuyusu Caddesi başında ve sol köşede bulunan önemli ziyaret yerlerimizdendir. Türbe birkaç defa onarım görmüştür. 1866 yılında Ziya Efendi adlı bir hayırsever tarafından ölen eşinin ruhu için onartılmıştır.
Türbe dört köşeli olup üstü kiremitle örtülüdür. Kapısı üzerinde hicri 1283 tarihli onarım yazıtı yer almıştır. Içerisinde sadece İran Şahları soyundan ve Hacı Bektaşi Veli'nin müridlerinden Karacaahmet'in sandukası pirinç bir parmaklıkla çevrilidir. Sandukanın önünde hicri 1218 tarihli bir yazı bulunmaktadır.