Topkapi Sarayi

İstanbul'un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından 1460 - 1478 yılları arasında yaptırılan ve zamanla yeni eklemelerle genişletilen Topkapı Sarayı, yaklaşık 380 yıl imparatorluğun y�netim merkezi ve padişahların evi olarak kullanılmıştır. Dolmabah�e Sarayı'nın yapılmasından sonra terk edilen Saray, �nemini her zaman korumuştur. Sultan I. Abd�lmecit ve Sultan Abd�laziz d�nemlerinde �zel izinle Saray'ın bazı b�l�mlerin ziyarete a�ıldığı bilinir.

�

D�nyada g�n�m�ze gelebilmiş sarayların en eskisi ve genişi Topkapı Sarayıdır. Atat�rk’�n emri ile 1924 yılından beri m�ze olarak kullanılmaktadır. Konumu Halic’i , Boğazi�i’ni ve Marmara denizi g�ren, �ok g�zel manzaralı, İstanbul’un ilk kuruluş yeri olan bilinen akropol tepesidir. Tarihi İstanbul ��gen yarımadasının en u� noktasında, 5 km.yi bulan surlarla �evrili, 700.000 m2 �zel araziye sahip bir kompekstir. İstanbul’un fethini 1453’te ger�ekleştiren gen� Fatih Sultan Mehmet, İmparatorluk tahtını bu şehre taşımıştı. Kurduğu ilk saray şehrin ortasında bulunmaktaydı. 1470’lerde yaptırdığı ikinci saraya, �nceleri yeni saray, yakın tarihlerden beri de Topkapı Sarayı denilmektedir. Burası, tarihte bilinen diğer T�rk sarayları gibi, klasik bir T�rk sarayıdır. Değişik fonksiyonları olan, ağa�larla g�lgelendirilmiş, biribirini takip eden ve abidevi kapılarla ayrılmış avlulardan oluşmuştur. Fonksiyonel yapılar bu avluların �evresine serpiştirilmiştir. Saray, kurulduğu �ağdan başlayarak Sultanların yaptırdığı bir�ok değişiklik ve eklemelerle s�rekli gelişmiştir. Sultanların 1853’te g�sterişli Dolmabah�e Sarayına taşınmaları ile resmi saraylıktan �ıkmış ve hızla harap olmaya y�z tutmuştu. Cumhuriyet d�neminde 50 yılı aşan s�rekli onarımlar Topkapı Sarayını eski sade g�zelliğine kavuşturmuştur. Sarayda sergilenen m�ze par�alarının pek �oğu d�nyada eşi-benzeri olmayan şaheserlerdir. Saray olarak kullanıldığı devirlerdeki fonsiyonları, tarihteki diğer saraylara g�re olduk�a değişiktir. Burası imparatorluğun tek sahibi Sultanın resmi ikametg�hı olmakla beraber, resmi devlet işlerinin merkezi, bakanlar kurulunun toplantığı, devlet hazinesi, darphanesi ve arşivlerinin bulunduğu yerdi. İmparatorluğun en y�ksek �ğrenim kurumu, Sultanın ve devletin �niversitesi de sarayda bulunurdu. Osmanlı T�rk İmparatorluğunun kalbi, beyni ve her anlamdaki tek merkezi burasıydı. Kuruluşundan epey sonra da sultanların �zel haremleri de bu saraya yerleştirilmişti. Osmanlı T�rk İmparatorluğu T�rklerin tarihte kurduğu 16 bağımsız devletten en uzun �m�rl� ve en geniş topraklara sahip olanıdır.

622 yıl s�ren bu dev imparatorluk Akdeniz’i ve Karadeniz’i �evreleyen Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarında y�zyıllarca h�k�m s�rm�şt�r. Değişik ırk ve değişik dinlerden pek �ok ulusu idaresinde birleştirmiştir. Tarihte b�ylesine geniş topraklara bu kadar uzun s�re h�kmeden diğeri de Roma İmparatorluğudur. Osmanlı T�rk İmparatorluğunda 36 Sultan h�k�m s�rm�ş ve 16. yy. başlarından itibaren, halifelik �nvanı ile de, İslam d�nyasının dinsel h�k�mranlığını �stlenmiştir. Sarayda Sultanın �zel avlusunda bulunan okulda eğitimini tamamlayan yetenekli memurlar, geniş imparatorluğun y�netimi ve �rg�tlenmesinde b�y�k bir sadakatla başarı g�stermişlerdir. Vezir ve sadrazamların pek �oğu bu okulun mezunları idi. Topkapı Sarayında g�n ışığı ile başlayan hayat her adımda, her durumda, b�y�k t�ren ve katı protokol kurallarına bağlı idi. Asırları bulan k�kleşmiş gelenek ve g�reneklere herkesin uyması şarttı. Bu husus imparatorluğun ��k�ş devrinde bile kati kuraldı. Batı d�nyası protokol us�lleri, daima bu sarayın kurallarının etkisinde kalmıştır. Topkapı Sarayının sahil k�şk ve pavyonları ge�en y�zyıl sonlarında tahrip olmuşlardır. Değişik �ini, ağa� işleri ve mimari �slupları, Topkapı Sarayında T�rk sanatının gelişmesini, �slup farklarının uyumunu en g�zel şekilde g�sterir.

�

Topkapı Sarayı M�zesi'ne bağlı Şerifler Yalısı Sultan I.Abd�lhamit d�neminde yapılmış selamlık k�şkt�r.

BİRİNCİ AVLU

�Sarayın birinci avlusuna Bab-ı H�mayun diye bilinen İmparatorluk kapısından girilir. Kapı dışındaki anıt �eşme 18. yy. T�rk sanatının en g�zel �rneklerindendir. Birinci avluda saray fırınları, darphane, muhafız alayı, odun depoları ve aşağıdaki d�zl�klerde �zel sebze bah�eleri yer alırdı. Sarayın ilk yapısı �inili K�şk ve Arkeoloji M�zeleri de bu avludadır. Girişi takiben solda 6. yy. Bizans eseri olan Aya İrini M�zesi yer alır.

İKİNCİ AVLU

Topkapı Sarayı M�zesinin ana girişi, ikinci kapı olan Bab-�s Selam, orta kapıdır. İkinci avlu devlet ve h�k�metin y�netim merkezidir. Yalnızca sultanların at bindiği bu avluda, halktan resmi işi olanlar, �zel �deme g�nlerinde maaşlarını alan yeni�eri temsilcileri, el�i kabulleri ve devlet t�renleri yapılırdı. 5-10 bin kişinin mevcut olabildiği t�renlerde, tam bir sessizliğin h�k�m s�rd�ğ� bilinir. Sultanların katıldığı t�ren ve olaylarda imparatorluk tahtı bu avlunun diğer yanındaki kapının �n�ne yerleştirilir ve bir saygı ifadesi olarak t�m katılanlar elleri �nlerinde kavuşmuş olarak dururlardı. Avlunun sol yanında kabinenin toplandığı y�netim b�l�m� yer alır. Sarayın tek kulesi de buradadır. Devlet adaletinin bu divanda dağıtılmasından dolayı buraya Adalet Kulesi denilirdi. Bu kuleden b�t�n İstanbul ve liman g�zetlenebilirdi. Kulenin tek girişi harem kısmında bulunmaktadır.

HAREM

�16 yy. ortalarına kadar şehrin başka semtindeki Eski Sarayda yerleşikti. Topkapı Sarayı Haremi dar uzun koridorlar, k��k i� avlular etrafına serpiştirilmiş 400 kadar odadan oluşmuştur. Burası �ağlar boyunca değişikliklere uğrayarak gelişmiştir. Sultanın annesi, kız, erkek kardeşleri, ailenin diğer fertleri ve geniş aileye hizmet eden cariye ve harem ağalarının bulunduğu evin �zel b�l�m� durumunda idi Harem. Dışarıya kesinlikle kapalı olan bu �zel, Harem b�l�m� i�in asırlar boyu pek �ok �yk�ler anlatılmıştır. Sultana ve ailesine hizmet verecek cariyeler, �eşitli ırkların en g�zel ve sıhhatli kızları arasından se�ilir veya hediye edilirlerdi. �ocuk yaşta hareme giren kızlar yıllar s�ren kati disiplin i�inde yetiştirilillerdi. Saray usullerini �ğrendikten sonra, belirli sınıflara ayrılmış bu cariyelerden sultanın g�z�ne girebilenler, onun karısı bile olabilirdi. İmparatorlukta krali�e unvanı yoktu. Haremin b�t�n idaresi sultanın annesinin elinde idi. Zenginlik ve ihtişamın yanında dedikodu, kin ve sultana daha yaklaşabilmek i�in m�cadele, yaşamın bir par�ası idi. Yeni bir sultanın tahta ge�işi, eski sultanın hareminin bir başka saraya g�nderilmesine sebep olurdu. İdaresi ve kişiliği zayıf sultanlar devirlerinde harem kadınları ve harem ağalarının y�netime etkileri ve �evirdikleri entrikalar hemen ortaya �ıkardı. B�t�n g�zellikler, entrikalar ve �irkinlikleri ile birlikte haremde yaşam, �ağdaşı kadın d�nyasından �st�n bir yaşam şekli idi. Harem b�l�m�n�n ancak bir kısmı ziyarete a�ıktır. Hareketli ve renkli eski g�nlerinin tam tersine loş koridorlar, boş odalar ziyaret�inin ancak hayal g�c�nde canlanabilir. Harem gezisi sultan annesine tahsis edilen b�l�m ile 40 odalı kısımdan başlar. B�y�k hamam ve kubbeli, geniş sultan salonu sonraki b�l�mlerdir. Her m�nasip yere �eşme ve ocak yerleştirilmiştir. Enteresan �eşmelerin aktığı havuzlu, b�y�k salon 16. yy. şahane �inileri ile s�sl� olup, III. Murat devri eseridir. K��k k�t�phane odasına ve �ok enteresan meyve ve �i�ek resimleri ile bezeli “yemiş odasına” salonun dip tarafından girilir. Harem turunun sonunda gezilen iki 16. yy. odası, camları g�zel vitraylar ve duvarları zengin dekorla kaplıdır. Bu �ift oda şehzadeye tahsis edilmişti.

SİLAH KOLEKSİYONU VE DİVAN ODASI

Geniş sa�aklı “Divan-ı H�mayun” b�l�m�n�n yanındaki b�y�k yapı devlet hazinesi idi. 8 kubbeli bina eski silahların modern bi�imde sergilendiği zengin bir koleksiyondur. Sultanların kullandığı zırh ve silahlarla, saray ve ordu mensuplarının değişik �ağlarda kullandıkları silahlar, diğer �lkelerden ele ge�irilenlerle birlikte teşhirdedirler. . H�k�met �yelerine tahsis edilmiş Divan b�l�m� yanında sarayın tek kulesi Adalet Kulesi y�kselir. Divan toplantıları Sadrazam başkanlığında toplanan Vezirler ve katipler ile yapılırdı. Sultanlar toplantıya katılmaz ancak, duvarda harem b�l�m�ne a�ılan y�ksek, perde ile kapalı bir pencereden toplantıyı dinleyebilirdi. El�i kabullerinde ziyafet sofrası bu salonda kurulurdu.

MUTFAKLAR VE PORSELEN KOLEKSİYONU

İkinci avlunun sağ tarafında 20 bacalı saray mutfakları yer alır. Sarayda mevcudu 12.000”i ge�en �in ve Japon porselenlerinin 2500 kadarı bu b�l�mde sergilenmektedir. Buranın mutfak olarak kullanıldığı g�nlerde sayıları 1000’i ge�en aş�ı ve yardımcıları, sarayın değişik b�l�mlerine tahsis edilmiş yemekleri pişirip, g�nderirlerdi. G�n�m�zdeki porselen teşhiri kronolojik ve modern bir sergidir. D�nyanın en zengin koleksiyonunun se�ilmiş par�alarıdır. Mutfakların bir b�l�m� eskisi gibi muhafaza edilmiş, diğer b�l�m�nde de İstanbul işi porselen eşya ve cam işi teşhire sunulmuştur. Ayrı bir b�l�mde g�m�ş eşya ve Avrupa porselenleri koleksiyonu yer alır. Eşsiz �in seledonları giriş sağ salondadır. Mavi beyazlar, tek ve �ok renkli porselen teşhirleri, Japon porselen salonu ile nihayetlenir. Helvahane b�l�m�nde g�nl�k yaşamda kullanılan madeni kapkacak, kahve takımları, tombaklar sergilenmektedir. ��NC� AVLU ��nc� avluya Bab-�s Saade denilen, Ak Hadım Ağaların kontrol altında tuttuğu, ancak �zel izni olmayan hi� kimse ge�emediği kapıdan, Sultanın �zel avlusuna girilirdi. Saray �niversitesi, Taht Odası, sultanın Hazine Dairesi ve Kutsal Emanetler b�l�m� bu kısımda yer alırdı. Sultanlar el�i kabullerini Taht Odasında yapar, y�ksek devlet memurları ile de burada g�r�ş�rlerdi. Giriş karşısındaki taht odası hizmetk�rları, g�venlik nedenleri ile sağır ve dilsiz kimselerden se�ilirdi. Sultanın �eşitli, değişik hizmetlerini g�ren subay r�tbeli personel aynı zamanda saray okulunun ileri gelenleriydi. Avlunun ortasında bulunan 18 yy. III Ahmet K�t�phanesi Barok �slubunun T�rk mimarisine uyumunun tipik, g�zel �rneğidir.

ELBİSELER

Avlunun sağ yan b�l�m�nde teşhir edilen sultan elbiseleri koleksiyonunun, d�nyada bir benzeri yoktur. �zel saray tezg�hlarında, elde yapılmış kumaşlardan dikilen elbiseler 15. yy.dan beri itina ile boh�alanıp, �zel sandıklarda saklanmış olup tamamı 2500 kadardır. İpek, altın ve g�m�ş simlerle işlenmiş elbiseler yanında, T�rk Sanatının şaheserleri olan Sultanların kullandığı ipek halı, �zel seccade �rnekleri de teşhir edilmektedir.

HAZİNE

Topkapı Sarayı m�zesinin hazine koleksiyonu d�nyanın en zengin, bir numaralı koleksiyonudur. 4 odada teşhir edilen eserler otantik ve orjinaldir. Değişik y�zyıllardaki T�rk m�cevherat iş�iliğinin şaheserleri, Uzak-Doğu, Hint ve Avrupa eserleri ile birlikte seyredenleri b�y�ler. Hazine B�l�m� sergilemesi 2001 yılında modernize edilerek değiştirilmiştir. İlave bir �cret ile gezilebilen b�l�mde ilk odada Osmanlı İmparatorluğunun değişik �ağlarda kullandığı biri som altın kaplamalı diğeri benzersiz mine ve kıymetli taşlarla s�slenmiş, bir diğeri abanoz ağacı ve �zerine fildişi kakma motifli, �tekisi bağa ve sedef kakmalı, kıymetli taşlarla s�sl� d�rt taht ve sultanların nadide taşlarla s�sl� sorgu�ları, iri taşlı z�mr�t askıları yer alır. İkinci odada Rus-�in-İran-Hind el işi g�zel eserler, devlet madalyonları sergilenmektedir. ��nc� salon vitrinlerini Yeşim, tutya ve neceften yapılma eşsiz eserler, bir 16 yy. merasim miğferi, her biri 48 kg som altından yapılan iki b�y�k şamdan s�sler. D�rd�nc� salonda merasim kılı� ve han�erleri, takı ve y�z�kler yanında Sarayın sembol� Topkapı han�eri, Kaşık�ı Elması, III Mustafa’nın s�sl� zırhı ve altın �zeri değerli taşlarla s�sl� beşik sergilenmektedir. ��nc� odayı d�rd�nc�ye bağlayan, Boğazi�i’nin girişine ve Asya sahiline hakim şahane manzaralı bir balkon vardır.

SAAT KOLEKSİYONU B�L�M�

Kutsal emanetlerin yanındaki oda, d�nyanın en zengin koleksiyonudur. Giriş sağ tarafında T�rk sanatk�rlarını saatleri yer alır. �ok değerli duvar ve masa saatleri, cep saatleri 16-19. yy.lar arası tarihlenir. Değişik markalar saraya hediye edilmişlerdi. Salonun en b�y�k saati 3.5 metre boyunda ve 1 metre eninde İngiliz malı olup, i�inde bir org vardır. Cep saatleri arasında Sultan Abd�lmecit ve Abd�laziz’lerin portreli saatleri enteresandır. Kubbeden aşağıya sarkan kuş kafesinin altı enteresan, mineli bir saattir.

KUTSAL EMANETLER B�L�M�

16 yy. Mısır’ın fethini takiben saraya getirilen İslam'ın kutsal emanetleri o tarihten beri bu b�l�mde muhafaza edilmektedirler. Emanetlerin sergilenmesinden �nce, b�l�m Taht Odası olarak kullanılmıştı. Kubbeli odaların duvarları �inilerle kaplıdır. Hz.Muhammed’in kılı�ları, yayı ve değerli bir kutu i�erisinde muhafaza edilen hırkası koleksiyonun �nemli par�alarıdır. Odadaki b�y�k, s�sl� işlemeli, kubbeli kafes g�m�şten mamuld�r. Diğer oda vitrinlerinde Peygamberin, m�hr�, sakal kılları, mektup ve ayak izleri sergilenmektedir. İlk el yazma Kuranlardan birisi, K�be’nin anahtarları, �nemli kişilerin kılı�ları diğer eserlerdir.

SULTAN PORTRELERİ GALERİSİ

Kutsal Emanetler b�l�m� ile Hazine arasında, m�ze m�d�riyetinin bulunduğu �n� s�tunlu binadadır. B�y�k salonda zaman, zaman değiştirilen sergiler yer alır. Topkapı Sarayı M�zesinde zengin, değişik belgeler, kitaplar, minyat�rler, yazı takımları gibi kıymetli eserler bulunmaktadır. Bu nadide par�alar buradaki salonda zaman i�erisinde sergilenir. Salonun balkon şeklindeki galeri duvarlarında Sultanların yağlı boya tabloları bulunmaktadır.

D�RD�NC� AVLU

Sarayın ��nc� avlusundan koridorlar ile d�rd�nc� avluya, bah�eler i�indeki pavyonlara ge�ilir. Burada sarayın tek ahşap pavyonu, 17. yy. zengin işlemeli ve �inilerle s�sl� Bağdat ve Revan k�şkleri ve nihayet saraya inşa edilen en son yapı olan Mecidiye k�şk� yer alır. K�şk�n alt katı ziyaret�ilere ayrılmış lokantadır. Bağdat k�şk�n�n �n�ndeki teras Hali�, Galata b�l�m� ve Eski İstanbul’un kubbeler ve minarelerden oluşan eşsiz manzarasının birlikte seyredilebileceği en uygun yerdir. Saray yama� bah�eleri halka tahsis edilmiş b�y�k bir şehir parkıdır.

�

Kullanıcı adı:
Şifre: